Restauratie abdij, gastenhuis en boogbrug
In 2016 en 2017 heeft een omvangrijke restauratie plaatsgevonden van de abdij, het gastenhuis (nu receptiegebouw) en de boogbrug. Bekijk een filmpje over de restauratie van de boogbrug en leer meer over de geschiedenis van de brug.
Lees hier het uitgebreide fotoverslag van de restauratie 2016-2017.
27 april 2017
Op zondag 23 april was er een Open Dag met ruim 600 belangstellenden om de restaureerde en gerenoveerde abdijgebouwen en de boogbrug te bekijken. Tevens werd het eerste gedeelte van Museum Mariënkroon geopend, over het leven van 110 jaar cisterciënzers.
24 april 2017
Op 21 april heeft de officiële openingsreceptie plaatsgevonden naar aanleiding van de afronding van de restauratie en renovatie.
15 februari 2017
De rijksmonumenten hebben eigen monumentbordjes gekregen. De abdij is gebouwd op de fundamenten en kelders van Kasteel Onsenoort uit de 16e eeuw. De restauratie is mede mogelijk gemaakt door het Prins Bernard Cultuurfonds.
Het voormalige gastenverblijf, waar nu de receptie is, was vroeger de dienstwoning van Kasteel Onsenoort. Op het rijksmonumentbordje is dan ook te lezen: ‘Dienstwoning (17e eeuw)’.
Er is gerestaureerd glas-in-lood teruggekomen in het kapelgedeelte van de abdij: in de sacristie en de ruimte ernaast.
Actuele foto van de gerestaureerde kruisgang.
26 januari 2017 Vandaag heeft de oplevering plaatsgevonden van de abdij en het voormalige gastenverblijf. De restauratie is goed uitgevoerd. Er waren maar weinig opleverpunten. Deze zullen in de komende weken uitgevoerd zullen worden door de aannemer.
10 januari 2017 Er is begonnen met het scheurherstel. Verder worden aan de achterkant van de abdij de kelderkoekoeken hersteld en natuursteenplinten vervangen.
7 december 2016 In het kader van de restauratie worden in de komende tijd grote scheuren hersteld. De scheuren zien we tussen de ramen van de sacristie en de bovenverdieping van het kapelgedeelte van de abdij. De oorzaak is de druk van de toren op het gebouw in combinatie met de verzakking van de fundering. Eerst heeft het funderingsherstel onder de sacristie plaatsgevonden door middel van bodeminjectie met gehard zand. De steigers staan klaar en bij vorstvrij weer kunnen de scheuren hersteld worden.
18 november 2016. Er is weer heel wat gebeurd de afgelopen tijd. Onder andere zijn een aantal tegels van de kruisgang vervangen.
30 september 2016. De glas-in-loodramen worden vanaf 29 september teruggeplaatst!
19 september 2016. Tussen 13 en 16 september zijn de steigers verwijderd bij het receptiegebouw.Het receptiegebouw was daardoor goed zichtbaar tijdens de Jeroen Bosch-manifestatie op 18 september. (Foto Jeroen Bosch-manifestatie 18 september is van de website ‘Heusden in Beeld’.)
10 september 2016. In de container liggen de montanten en de dakpannen die vervangen moesten worden. De gerestaureerde afwerking van het dak is nu goed te zien.
9 september 2016. Na de bouwvak is de restauratie van het receptiegebouw weer in volle gang. Volgende week zullen de steigers worden verwijderd.
8 september 2016. Bij de abdij worden natuursteenbogen (montanten) vervangen in de spitsbogen, waar over een aantal weken de glas-in-loodramen na restauratie terug zullen komen.
6 juli 2016. Het dak van het receptiegebouw wordt wind- en waterdicht gemaakt. De dakpannen worden gecontroleerd en zo nodig vervangen. De dakpannen gaan met een pannenlift op en neer.
5 juli 2016. De receptie blijft open en de toegangsdeur is beschermd. Er wordt hard gewerkt aan de ramen en het dak. De dakconstructie wordt gecontroleerd, geconserveerd en verstevigd.
22 juni 2016. Het receptiegebouw en de abdij zijn weer geheel asbestvrij. Er is relatief weinig asbest aangetroffen, onder andere links onder het dak van het receptiegebouw. Op 22 juni is het door een gespecialiseerd bedrijf verwijderd.
Foto 22 juni 2016 Astrid Bullens
3 juni 2016. Sinds 3 juni worden de steigers opgebouwd bij het huidige receptiegebouw (voormalige gastenverblijf van de paters).
9 juni 2016. Het dak van de abdij is inmiddels helemaal klaar en op 8 juni geïnspecteerd door de Monumentenwacht.Het beton en het zinkwerk van de goten is hersteld.De ventilatiekappen zijn klaar. Het grint van de platte daken is weggezogen en het platte dak aan de achterkant van de abdij is van nieuwe isolatieplaten voorzien. Ook zijn de stalen ramen van de eerste verdieping gestraald, geschilderd en van nieuw glas voorzien.
14 mei 2016. De werkzaamheden aan het dak van de abdij gaan deze weken gestadig door. Het mooie weer werkt mee. Het dak aan de voorkant van de abdij is al min of meer klaar en aan het dak aan de achterkant van de abdij wordt nog gewerkt.(Foto’s 12 mei 2016 van Herman Ellenkamp, Boerman Kreek Architecten.)
8 april 2016. Alle restauratiewerkzaamheden aan de brug zijn gereed, zowel van de smid als van de aannemer! Afgelopen woensdag 6 april was de officiële oplevering van de boogbrug. Op de brug staat smid Erik Oldenhave van Smederij Oldenhave te Vorden.
25 maart 2016.Het loodwerk van de ventilatietoren wordt vervangen.Verder is ingerot houtwerk van de binnenkant van het dak vervangen en zijn de stalen ramen, kozijnen en deur van de voorgevel 1e verdieping abdij gestraald.(Foto 24 maart 2016 Herman Ellenkamp, Boerman Kreek Architecten.)
23 maart 2016. Op 23 maart wordt de gerestaureerde brug teruggeplaatst in Mariënkroon door medewerkers van Smederij Oldenhave te Vorden, die de brug gerestaureerd heeft.Vanwege de restauratie heeft Boerman Kreek Architecten kleuronderzoek laten doen. De brug is teruggekomen in de twee oorspronkelijke kleuren: antracietgrijs en crèmewit.
- De brug woog 1000 kg toen hij werd gedemonteerd in januari. Nu weegt de gerestaureerde brug maar liefst 4000 kg met alle oorspronkelijke gietijzeren ornamenten en een nieuwe stevige stalen constructie onder de brug. In plaats van de houten balken bestaat de brugbedekking nu weer uit de oorspronkelijke traanplaat.
- De brug is circa 150 jaar oud, gemaakt tussen 1860 en 1880 door smederij August van Aerschot uit Herenthals in België, dus nog uit de tijd toen op de plaats van de abdij het Kasteel Onsenoort stond. Aan de brug hangt nu ook weer het oorspronkelijke schildje van deze smederij ‘A. van Aerschot Herenthals’ en aan de andere kant van de brug een schildje met ‘Restauratie 2016’.
- De rustieke boogbrug is een pronkstuk waar Mariënkroon trots op kan zijn, helemaal nu de brug in vol ornaat terug komt. En voor Focolare staat de brug op het terrein van Mariënkroon symbool voor de bruggen die zij wil bouwen voor vrede, dialoog, broederschap en eenheid.
22 maart 2016. Er wordt sinds vorige week hard gewerkt aan het dak van de abdij. Onder de dakpannen worden nieuw folie en nieuwe panlatten aangebracht. De dakpannen worden indien nodig schoongemaakt en indien beschadigd vervangen door dakpannen van hetzelfde type. (Foto 16 maart Herman Ellenkamp, Boerman Kreek Architecten.)
8 maart 2016. De abdij staat geheel in de steigers. Op de benedenverdieping zijn de glas-in-loodramen afgeschermd. De stalen ramen van de eerste verdieping zijn eruit gehaald voor restauratie en de sponningen zijn dichtgetimmerd. (Foto 8 maart 2016 SvH)
26 februari 2016. Het bouwbord ‘restauratie hoofdgebouw, gastenverblijf en brug van Abdij Mariënkroon’ is geplaatst met de opdrachtgever Stichting Mariapoli Mariënkroon, de subsidiegevers (provincie Noord-Brabant, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Prins Bernhard Cultuurfonds, Stichting Bouwcultuurfonds), architect Boerman Kreek Architecten, aannemer De Bonth van Hulten en Smederij Oldenhave. (Foto 26 februari 2016 SvH)
25 februari 2016. De glas-in-loodramen van de kruisgang van de abdij worden verwijderd en naar de werkplaats gebracht. Daar worden ze schoongemaakt, de kapotte glasdelen worden vervangen en de ramen worden opnieuw gelood. (Foto 25 februari 2016 SvH)
19 februari 2016. Aannemer De Bonth van Hulten bv uit Nieuwkuijk heeft in februari 2016 de bouwplaats ingericht en is begonnen de abdij in de steigers te zetten. (Foto 19 februari 2016 SvH
26 februari 2016. Bij Smederij Oldenhave te Vorden zijn de gietijzeren ornamenten gemonteerd in de brugleuningen. De brugbedekking zal weer uit traanplaat bestaan.(Foto 24 februari 2016 Herman Ellenkamp, Boerman Kreek Architecten.)
8 januari 2016. De boogbrug is vandaag gedemonteerd en naar Smederij Oldenhave bv in Vorden gebracht. (Foto 8 januari 2016 SvH.)
Achtergrondinformatie restauratie abdij, gastenverblijf en boogbrug
Met het restauratieproject werkt de Stichting Mariapoli Mariënkroon aan het behoud van het unieke culturele erfgoed. Hiermee kan Mariënkroon een unieke plaats blijven voor ontmoeting, spiritualiteit en zingeving. Met de restauratie krijgen de buitenkant van het abdijhoofdgebouw, de kapel van de abdij en het gastenverblijf een volledige opknapbeurt. Ook zal de rustieke gietijzeren boogbrug over de gracht in de oorspronkelijke staat worden teruggebracht.
Noodzaak restauratie
In januari 2014 begon de fondsenwerving voor de restauratie, nadat al een omvangrijke subsidie van het Rijk was toegezegd. De restauratie van de abdij, het gastenhuis en de boogbrug is een dringende noodzaak. De gebouwen zijn aangetast door betonrot, houtrot en houtworm in de dakkap. Er zijn gebreken in de dakbedekking en ook het metsel- en voegwerk vertonen allerlei gebreken. Grote scheuren zijn zichtbaar in de muren. De glas-in-loodramen moeten opnieuw gelood worden. Van de brug zijn steunelementen doorgeroest en vele ornamenten zijn weggevallen.
Sponsors
Het bestuur van de Stichting Mariapoli Mariënkroon maakte in oktober 2015 bekend dat de financiering voor de restauratie van de abdijgebouwen op het terrein van Mariënkroon te Nieuwkuijk rond is. In totaal is er € 1,3 miljoen binnengekomen. De financiering is rondgekomen door subsidies van het rijk (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) en de provincie Noord-Brabant, door gelden van het Prins Bernard Cultuurfonds / Meens Luyten Janssen Block Fonds, zie www.cultuurfonds.nl en van de Stichting Bouwcultuurfonds Leende) en door particuliere donaties en geldwerving door Mariënkroon.
Uitvoering restauratie
Het bestuur van de Stichting Mariapoli Mariënkroon heeft aan Boerman Kreek Architecten uit Steenderen de opdracht gegeven de restauratiewerkzaamheden uit te voeren en te begeleiden.
Aanbesteding
Het bestek is op 8 oktober 2015 naar vier aannemers en drie smeden gegaan. Hierbij is gekeken naar regionale spreiding en ervaringsdeskundigheid met restauratiewerkzaamheden. Uit de aanbesteding kwamen aannemer De Bonth van Hulten B.V. uit Nieuwkuijk en Smederij Oldenhave B.V. uit Vorden als laagste inschrijver naar voren. Het bestuur van de Stichting Mariapoli Mariënkroon heeft de opdrachten gegeven.
Restauratie brug
De boogbrug is in januari 2016 gedemonteerd en naar Smederij Oldenhave B.V. in Vorden gebracht.
Op 23 maart 2016 is de gerestaureerde brug weer in Mariënkroon worden teruggeplaatst. Op 6 april heeft de oplevering van de boogbrug plaatsgevonden.
Foto’s over de voortgang van de restauratie staan aan het begin van dit artikel.
Restauratie abdijgebouwen
Aannemer De Bonth van Hulten B.V. uit Nieuwkuijk heeft in februari 2016 de bouwplaats ingericht en is begonnen de abdij in de steigers te zetten en later ook het voormalige gastenverblijf.
De werkzaamheden hebben heel 2016 in beslag genomen en de oplevering van de gerestaureerde abdij en gastenverblijf heeft plaatsgevonden op 26 januari 2017.
Foto’s over de voortgang van de restauratie staan aan het begin van dit artikel.
Nieuwe bestemming abdijgebouwen
De abdijgebouwen die nu gerestaureerd worden krijgen een nieuwe bestemming.
De grote kapel in de abdij blijft in functie als kapel. Elke zondag om 10.00 uur is er een eucharistieviering en tevens regelmatig door de week. De kleine kapel is een dagkapel en wordt ook gebruikt voor oecumenische gebedsmomenten.
In de gangen zal in 2017/2018 een permanent museum over het leven van de paters Cisterciënzers en over het Focolare worden ingericht. De museumcommissie bestaat uit leden van de Stichting Abdij Mariënkroon (SAM) en van Stichting Mariapoli Mariënkroon.
Stichting Abdij Mariënkroon (SAM) is in 2007 opgericht om de herinnering aan de paters Cisterciënzers levend te houden. Van 1904 tot 2016 hebben paters Cisterciënzers in Mariënkroon gewoond.
Stichting Mariapoli Mariënkroon is in 2002 opgericht door Focolare Nederland en is de huidige eigenaar van het terrein en van de abdij. De bewonersgemeenschap van Focolare bestaat uit circa 60 personen waarvan de helft op het terrein woont.
Op de 1e en 2e verdieping van de abdij zullen de voormalige slaapkamers van de paters gerenoveerd worden tot gastenkamers. Deze twee verdiepingen zullen een nieuwe vleugel vormen van het conferentiecentrum Abdijhof.
Op de begane grond van het voormalige gastenhuis is in 2015 een moderne receptie ingericht. Deze receptie staat den dienste van iedereen die Mariënkroon bezoekt en ontvangt nu al dagelijks vele bezoekers.
Deze bestemming voldoet aan de doelstellingen van de stichting, namelijk het bevorderen van Mariënkroon als plaats van ontmoeting, dialoog, vorming en bezinning, ter inspiratie voor de opbouw van een meer leefbare samenleving.
Renovatie binnenkant abdij
De plannen voor de renovatie van de 1e en 2e verdieping van de abdij zijn in de tweede helft van 2016 in gang gezet. Daar is een uitbreiding voorzien van de overnachtingscapaciteit voor het huidige conferentiecentrum naar 120 slaapplaatsen (nu 45); voor het toenemend aantal groepen dat nu regelmatig moet worden afgewezen bij gebrek aan accommodatie.. De gastenkamers zullen met behoud van authentieke elementen worden aangepast aan de moderne tijd en ook de authentieke uitstraling van de abdijgangen zal zo veel mogelijk worden behouden. Er zullen noodzakelijke aanpassingen gedaan worden in verband met hedendaagse brandveiligheidseisen, zoals vluchtroutes. De warmte- en elektriciteitsinstallaties en het sanitair zullen worden gemoderniseerd.
Aan de kopse kant van de gangen zullen drie appartementjes worden gerealiseerd, die verhuurd kunnen worden aan mensen die behoefte hebben even op adem te komen in Mariënkroon. De kamers van de appartementjes dienen tevens als gastenkamers van het conferentiecentrum.
Financiering, uitvoering en planning renovatie binnenkant abdij
Met eigen middelen en door fondsenwerving zijn sinds 1 juni 2016 de begrote kosten voor de renovatie van de 1e en 2e verdieping van de abdij gedekt. De opdrachten voor de uitvoering werden gedurende de maand juni 2016 gegeven. De werkzaamheden voor de renovatie zullen in de tweede helft van 2016 en begin 2017 plaatsvinden tot april 2017. Hierna zal de inrichting plaatsvinden. Het streven is dat de 1e en 2e verdieping van de abdij in de loop van 2017 in gebruik kan worden genomen.